კერძოდ კიდე ქართულ ცეკვაზე მინდა ვისაუბრო ,მის სისპეტაკესა და სილამაზეზე,...გაოცებული და გაოგნებული ვარ ქართული ცეკვის მრავალმნიშვნელოვანი ხასიათით.ნებისმიერ ქართველს კარგად მოეხსენება ჩვენი კუთხის ემოციები, ხასიათი ,მისი მრავალფეროვნება რაც არაჩვეულებრივადაა ასახულ ხალხურ ,ნაციონალურ ცეკვებში,..ეს არის ცეკვები სადაც ერთიანად ვხედავთ ქალისა და მამკაცის სისპეტაკეს ,სინაზეს სიამაყესა და თავმდაბლობას,...
დღესდღეისობით ძალიან პოპულარულია street dance რომელსაც უამრავი თინეიჯერი მისდევს და სწავლობს,მაგრამ არ არსებობს საქართველოში მაცხოვრებელი დაბადებული ადამიანი ვისაც ერთხელ მაინც არ უცეკვია ქართული,არ უცეკვია სიამაყით და არ დამტკბარა არაჩვეულებრივი ილეთებით,...ამიტომ ხდება ხოლმე რომ ნებისმიერი უცხოელის,ტურისტის გულის მოგებას უმცირეს დროში ვახერხებთ ხოლმე..ამ ცეკვებში ჩადებულია ოდითგანვე საქართველოს ტკივილი,აღმავლობის ხანა,ხალხის ხასიათი მათი დავდაჭერილობა და აგრეთვე სიმდაბლე,,მე თავაწეულმა შემიძლია ვთქვა რომ მოხიბლული ვარ ჩვენი ულამაზესი ცეკვებით და მეამაყება რომ არცერთ უცხოელს არ შეუძლია ჩვენი ცეკვები შეასრულოს უმაღლესად რაც არ უნდა შესანიშნავი მოცეკვავე იყოს:):):)ცეკვა არის სულის ის ამოძახილი რომელიც ყველა ადამიანს აერთიანებს რა რასიას ან ეროვნებისაც არ უნდა იყოს,ყველა ქვეყანას გააჩნია საკუთარი წმინდა და ხალხური ნაციონალური ცეკვები მაგრამ მე თუ მკითხავთ ჩვენს ცეკვას ვერ შეედრება მსოფლიოს მნიშვნელოვანი ცეკვბიც კი...
განდაგანა - აჭარული წარმოშობის ცეკვაა. ასრულებს ძირითადად ქალ- ვაჟი, თუმცა არსებობს მისი ჯგუფური შესრულების ვარიანტიც. ამ ცეკვის ძირითადი ელემენტებია: ორი დაკვრით გვერდული გადაადგილება, ე.წ ” ჩაკვრის” ტიპის სპეციალური სახასიათო მოძრაობა და სხვა. გამოირჩევა ულამაზესი, მკვეთრი ფერის კოსტიუმებით. შედგება სამი- ნელი, ჩქარი და ისევ ნელი ნაწილისაგან. მუსიკალური ზომაა 6/8.
ქართული ჩვენს დრომდე მოღწეული რომანტიკული ხასიათის წყვილთა ცეკვებიდან უძველესია. ეს ცეკვა ქართული ხალხური ქორეოგრაფიის მწვერვალად შეიძლება ჩაითვალოს, (ძველად იწოდებოდა ,,სადარბაზო’’, ,,სანადიმო’’, ,, საარშიყო’’, ,,დავლური’’, ,,ლეკური’’). ქართული ცეკვა - სადარბაზო, სატრფიალო, საარშიყო, ქალ-ვაჟთა უძველესი, რომანტიკული შინაარსის წყვილური ცეკვაა. ქართული ხალხური ქორეოგრაფიის მწვერვალი ჩაისახა თეატრალიზებული სინთეზური სანახაობის - სახიობის წიაღში ( XI-XII სს). თავდაპირველად სრულდებოდა გაცეკვებული დიალოგის სახით. ცეკვა ხუთ ნაწილიანია, ზოგჯერ სრულდება ოთხ ნაწილად. შესრულების აუცილებელი პირობაა - ქალთათვის - სამდაკვრით სვლაზე აგებული გედისებური სინარნარე, ვაჟთათვის - მრავალნაირი გასმები ტანის შეურყევლად. მუსიკალური ზომაა 6/8. ცეკვა ქართულის კლასიკური ნიმუში გვხდება ზაქარია ფალიაშვილის ოპერებში ,,აბესალომ და ეთერი’’ და ,,დაისი’’, დიმიტრი არაყიშვილის ,,თქმულება შოთა რუსთაველზე’’, მელიტონ ბალანჩივაძის ,,დარეჯან ცბიერი’’ და სხვ.
მთიულური — ქართული ხალხური ცეკვების ჯგუფი, რომლებიც ერთნაირ ტექნოლოგიურ მასალაზე (მრავალფეროვანი ჩაკვრები, ცერილეთები, მუხლილეთები, ბრუნები, ხტომისებური მოძრაობები) არის აგებული. მთიულური ცეკვაც, ხევსურულის მსგავსად მთაში იღებს სათავეს და მისი შინაარსიც სატრფიალო მეტოქეობას ეფუძნება. თუმცაღა განსხვავება ისაა რომ მთიულურში, პაექრობა მოცეკვავეთა ორ ჯგუფს შორის მიმდინარეობს. ეს არის საბრძოლო ხელოვნებისა და ოსტატობის ნამდვილი ზეიმი, რომლის მუსიკალური ზომაც, უმეტეს შემთხვევაშია 2/4.
ბაღდადური - ქართული ქალაქური ცეკვაა. აღმოცენდა XIX საუკუნის მეორე ნახევარში. განსაკუთრებით დამკვიდრდა ხალხურ საგაზაფხულო დღესასწაულზე-ყეენობაზე. ბაღდადურს საფუძვლად დაედო, ძველებური ქართული, გლეხური ცეკვის ”ბუქნის”, ხტომითი მოძრაობები და პანტომიმის ელემენტები. ბაღდადურის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თეატრალიზებული დადგმაა ”ძველი თბილისის სურათები” (ქორეოგრაფი ი. ბაგარატიონი). ბაღდადაურის ელემენტები, კომპოზიტორმა ვ.დოლიძემაც გამოიყენა თავის ოპერაში ”ქეთო და კოტე”. მუსიკალური ზომაა 6/8განდაგანა [რედაქტირება]
სამაია - ქალთა ცეკვის ჩამოყალიბებაში დიდი როლი ითამაშა წარმართობის დროის ცეკვა ,,სამაიამ’’, რომელსაც სამი მოცეკვავე ასრულებს (,,სამთა გვამთა’’ - ვახტანგ ბატონიშვილი), ეძღვნება ნაყოფიერების ღმერთს - მთვარეს. წარმართობის დროინდელი ქართულ სარიტუალო საფერხულო ცეკვას ასრულებდნენ ქალთა, ვაჟთა ან შერეული ჯგუფები ,,ძეობის’’ დღესასწაულზე. ტერმინი ,,სამაია’’ სულხან საბა ორბელიანის განმარტებით აღნიშნავს ,,როკვას, შუშპარს’’. დროთა განმავლობაში ,,სამაიამ’’ დაკარგა რიტუალურ-საკულტო მნიშვნელობა. შემსრულებელთა რაოდეობაც მთელ რიგ შემთხვევებში აჭარბებს წეს-ჩვეულებით დაკანონებულ რიცხვს - სამს. ამჟამად ჩვენში გავრცელებული ,,სამაია’’ სამეულის პრინციპზეა აგებული და თეატრალიზებული ფორმით სრულდება ქალთა ჯგუფების მიერ (გვხდება ა. ბალანჩივაძის ,,მთების გულში’’).
No comments:
Post a Comment